Sevgili arkadaşım, Uzman Gelişim Psikoloğu Begüm Köseler ile Anne Bebek Dergisi için Pandemi sürecinde evde oyun ve kendi oluşturduğu markası Peggi Play hakkında röportaj yaptık. Röportaji buradan okuyabilirsiniz.
Begüm Köseler, uzman gelişim psikoloğu olarak küçük çocuklar ve ebeveynleriyle oyun grupları düzenliyor. Bebekler ve çocuklarla dolu dolu temasta olduğu bir hayatı var. Mesleki ve kişisel deneyimleriyle bebek ve çocukların doğal materyallerle oyun oynamasının önemine inanıyor. Bu inançla oluşturduğu bir de markası var; Peggi Play. Pandemi sebebiyle evde olduğumuz bu günlerde çocuklarla evde oyun oynamak ve oluşturduğu markası hakkında Uzman Klinik Psikolog Selin Tutku Tabur’un gerçekleştirdiği röportajı yayımlıyoruz.
Pandemi süreciyle birlikte evlerdeyiz. Evde oyun ve çocuk ilişkisi nasıl olmalıdır?
Pandemi süreci bebekli ve küçük yaş grubundaki çocuklu ailelerin ev düzeninde değişikliklere neden oldu. Özellikle evden çalışan / çalışmayan anne ve babalar, sosyal mesafe nedeniyle diğer desteklerden de uzak kalınca pek çok rolü aynı anda üstlenir hale geldi. Bu durum uzun vadede hem anne babalar hem de çocuklar için yorucu olabiliyor.
Oyun, elbette çocukların en temel ihtiyaçlarından ancak özellikle içinde bulunduğumuz süreçte bir çocuğun tüm oyun ihtiyacının ebeveynleri tarafından karşılanabilmesinin son derece güç olduğunu görüyorum. Dolayısıyla küçük yaşlardan itibaren çocukların kendi başlarına kalabilme kaslarını güçlendirebilmeleri ve hem tek başına hem de akran temasıyla oyun kurabilme becerilerini geliştirecek ortamlar içerisinde olmalarını değerli buluyorum. Çocuklarla evde oyun bazen kuralları belirlenmiş ve hedef odaklı aktiviteler, bazen de kendiliğinden gelişen coşkulu ve heyecanlı oyunlar olabilir. Çocukla evde geçen bir günün tamamında aktiviteler yapmak ya da oyun oynamak diye bir şeyin ise gerçekçi olmadığını söyleyebilirim.
Bu ihtiyaçla geliştirdiğin bir ürün var; Peggi Play. Evde nasıl bir oyun ihtiyacını karşılıyor?
Peggi Play’in hikayesi, bebekler ve çocukların günümüzde oyun oynamak için doğal, kendiliğinden ve sade materyallere erişmesinin ne kadar zor olduğunu fark etmemizle başladı. Özellikle büyük şehir hayatında çocukların eskiye göre çok daha steril ve yapılandırılmış ortamlarda büyüdüğünü gözlemliyoruz. Hedefimiz çocukları doğa ile tekrar buluşturabilmek ve böylece onlara merak ve keşif arzularını harekete geçirecek oyun ortamları sunabilmek. Şu anda Peggi Play’de farklı gelişim alanlarına ve yaş gruplarına yönelik oyun setleri ve oyun araçları var. 6 – 18 ay, 18-36 ay bebekler ve 3 yaş ve üstü çocuklar için destekleyici oyun araçlarını gün geçtikçe geliştirmeye ve yenilerini eklemeye devam ediyoruz.
Oyuncak yerine “oyun araçları” demenizin bir nedeni var mı?
Genel görüşün aksine çocukların gelişimini destekleyecek en iyi oyuncaklar, büyük oyuncak mağazaları yerine doğada kendiliğinden bulunur. Çünkü doğa sunduğu güzelliklerle, tüm duyuların (görme, dokunma, işitme vb.) tam kullanımını teşvik eder. Çocuğa keşfedeceği büyük ve geniş bir alan sunar. Bu alanda çocuklar farklı materyalleri kullanır, üretir ve onları oyunlarına katar, işte biz buna oyuncak ya da oyun aracı diyebiliriz.
Oyuncak sektörünün ise günümüz çocuklarını tüketici konuma getirdiğini gözlemliyoruz. Çünkü oyuncak olarak çocuklara sunulan pek çok materyal aslında kurallı, çocuğun tek hareketine odaklı ve yetişkinler tarafından yapılandırılmıştır. Oysa çocukları tüketici konumundan üretici konumuna getirmek mümkün. Pek çok farklı şekillerde kullanılabilen oyun araçları ise çocuğu bir oyun kurmaya teşvik eder. Dolayısıyla, oyun araçları ile herhangi bir kural olmadan bir eser yaratmak ya da hayal gücünün izin verdiği sürece bir oyun kurmak mümkündür. Peggi’de de oluşturduğumuz setlerde bu prensibe dikkat ettik. Örneğin, Peggi Duyusal Oyun Seti’nde yetişkinler olarak yapmanız gereken oyun ortamını çocuğa sağlamak ve geri çekilmek!
Çocuğun oyun alanından geri çekilmek mi? Çocuklar uzun süre tek başlarına oyun oynayabilirler mi?
Aslında tek başına oyun oynama becerisi bebeklikten itibaren gelişen bir kas gibi. Bebekler 4. aydan sonra çevrelerinin çok daha farkında olmaya başlarlar ve zamanlarının bir kısmını tek başına oyun oynayarak geçirebilirler. Burada oyundan kasıt, önündeki düğmesine basınca ses ve ışık çıkaran bir oyuncağı alıp bunun nasıl yapıldığını öğrenmesi değildir. Bu aylardan sonra bir bebek çevresindeki nesneleri elleri ve ağzıyla keşfediyor, dokunuyor, tutup bırakıyorsa aslında tek başına oyun oynuyor demektir.
Biz de buradan ilhamla Peggi Play’de 6-20 ay arasındaki bebekler için KEŞİF SEPETLERİ hazırladık. Bu aslında yurtdışında oldukça yaygın bir oyun çeşidi. Keşif Sepetleri, içinde bebeklerin daha önce günlük hayatta çok fazla karşılaşmadığı doğal materyaller sunuyor ve keşfetmeleri için bir ortam yaratıyoruz. Bebeklere ihtiyaç duydukları keşif alanını bir sepetin içinde sununca uzun süre odaklanarak sepet ile zaman geçirebildiğini ve içindeki nesnelerle oyun kurabildiklerini görüyorsunuz.
Peki, daha büyük yaştaki bebekler ve çocuklar için tek başına oyundan nasıl mümkün?
Bebekliğinde kendi başına çıktığı keşif maceraları yetişkinler tarafında kısıtlanmayan bebekler, zamanla kendi hareketlerinin sonucunu görmeye ve bu hareketlerin peşinden gitmek üzere daha güvende hissetmeye başlıyorlar. Bu da onların tek başına oyun kaslarını geliştiriyor. 2-3 yaşına gelmiş ve doğanın içinde oyun oynayan bir çocuğu düşünün, toprakla temas eder, kumla uzun süreler boyunca vakit geçirir, bir su birikintisiyle pek çok farklı oyun üretir. Bu doğal oyun araçları aslında çocuğun birden fazla duyusunu harekete geçirir. Bu oyunlarda her keşif, her dokunma, her hareket beyinde yeni bağlantıların oluşumunu destekler. Peggi olarak 1-3 yaş grubunda doğal duyusal materyallerin önemini ve tek başına oyuna katkısını bildiğimiz için Peggi Duyusal Oyun Seti’ni geliştirdik. Ahşap bir tepsinin içerisine farklı duyusal materyaller (Örneğin, kuru baklagiller, toprak, kum vb.) koyup setin içinden çıkan farklı boylarda kürek ve kaplarla sayısız hareket yapabilmeleri için güvenli bir ortam yarattık. Örneğin, Peggi Duyusal Oyun Seti içerisine biraz kum dökebilir ve çocuğunuzu, kumun akışkanlığını izlerken, yüzeyine vurunca çıkardığı sesi dinlerken, doldur-boşalt hareketi yaparken, kumun ellerinden kayışını hissederken gözlemleyebilirsiniz… Tüm bunlar olurken dışarıdan keyifli gözüken çocuğunuzun beyninde aktif bir hareket olduğundan ve aynı anda pek çok öğrenme çeşidi ile haşır neşir olduğundan emin olabilirsiniz. Anne ve babalardan şimdiye kadar aldığımız geri bildirimlerde, çocuklarının uzun bir süre bir oyunu oynayabildiklerini belirttiklerini gördük. Anne ve babalar, çocuklarının nasıl bu kadar uzun süre boyunca bir oyunda kalabildiklerine şaşırdıklarını dile getirdiler. Peggi Duyusal Oyun Seti çocuklara ihtiyaç duydukları duydukları oyun ortamını sağladığı için çocukların keyif ve heyecan içinde oyunun içinde kalabildiklerini görüyoruz.
Özellikle içinde bulunduğumuz pandemi sürecinde çocuklar evlerin içinde doğadan uzakta kaldılar. Bu hem çocukları hem de aileleri zor duruma sokuyor. Peggi Play olarak çocuklu ailelere bu dönemde ne önerirsiniz?
Doğadan giderek uzaklaşmanın bedelini belki de bu sene ilk defa hissedilir bir şekilde görmüş olduk. İnsan sinir sistemi uzun süre kapalı bir ortamda kısıtlı hareketlerde bulunmak
üzere gelişmemiş. Yaşamının ilk yıllarındaki bebekler de doğal olarak doğdukları bu dünyayı keşfetmek üzere hareket etmek istiyorlar. Peggi olarak ailelere ilk önerimiz; çocukların hareket ihtiyacını gözeten bir ev içi rutini oluşturmak. Örneğin, hava nasıl olursa olsun her gün yarım saat bile olsa direk gün ışığı ve temiz hava alabileceğiniz bir yere çıkmayı deneyebilirsiniz. Çocuklarla evin içinde su, kum, toprak gibi doğal materyallerle oyun zamanları organize edebilirsiniz. Örneğin, çiçek dikmek, bir kaptan diğerine su aktarma oyunu oynamak, kum tepsisi ya da ay kumu ile farklı hayvan figürlerini birleştirerek oyunlar kurmak olabilir…
Peggi Play’in hikayesi nedir?
Peggi Play aslında uzun süredir aklımda olan bir projeydi, pandemi ile birlikte hız kazandı ve hayata geçerek çocuklara doğal olan ile temas etme imkanı sundu. Oyun araçlarımızı farklı dokularda ham ahşap, keçe ve hasır gibi doğal materyallerden oluşturuyoruz. Bunun için işin uzmanlarından görüşler aldık, tüm ürünleri Türkiye’de butik atölyelerde üretiyor ve bir araya getiriyoruz. Bu anlamda hem ülkemizde hem de dünyada giderek yaygınlaşan doğal oyuncak yapımının bir parçası olmaktan çok mutluyuz. Şimdilik birlikte yola çıktığım kurucu ortağım Ahmet Şahin Özen ile birlikte iki kişilik küçük bir ekibiz. İleride uzmanlardan oluşacak bir ekiple ekrana ve plastik oyuncaklara alternatif oluşturacak doğal oyun araçlarını sunmaya devam etmeyi hedefliyoruz. İlgilenenler www.peggiplay.com ‘da daha fazlasını bulabilirler.
